Interventies : Wat te doen bij

Algemeen

De diagnose van hartfalen en leven met hartfalen kan een belangrijke psychologische impact hebben. Dit kan leiden tot:

Vermijdingsgedrag.
Angst.
Verwerkingsproblemen.
Sociale inhibitie en isolement. Afname van sociale contacten.
Fysieke inhibitie: geen inspanningen meer durven doen.
Somberheid. Depressie.
Slaapstoornissen.
Gedaald libido en seksuele problemen.

Vooral patiënten met een Type D persoonlijkheid (“distressed”) hebben hiervoor een hoger risico.

Deze aandoeningen kunnen:

De levenskwaliteit sterk verminderen.
De zelfzorg en de compliantie van de patiënt compromitteren. Dit kan verder verslechterd worden door een verminderde cognitieve functie, een slecht begrip van de informatie, of lage geletterdheid.

Tijdige detectie en zo nodig verwijzing van de patiënt voor aangepaste hulp is belangrijk.

Bij cardiomyopathieën die veroorzaakt zijn door middelenmisbruik (alcohol, cocaïne, …) is een gerichte doorverwijzing aangewezen voor ontwenning.

Daarnaast is rookstopbegeleiding via een tabakoloog een essentieel onderdeel in de optimalisatie van levensstijl bij hartfalen. Vind een tabakoloog via rookstop.vrgt.be.

Belangrijke aandachtpunten

Psychosociale ondersteuning is zeer belangrijk.
Selectieve serotonine re-uptake inhibitoren, SSRI’s ( bijvoorbeeld escitalopram, sertraline) zijn veilig bij patiënten met hartfalen. Er is wel een risico op:
- verlenging van het QTc-interval, torsades de pointes en soms plotse dood! QTc-interval op te volgen, zeker indien dit genomen wordt in combinatie met amiodarone of andere QTc-verlengde medicaties, hypokaliëmie,...
- hyponatriëmie tijdens therapie. Het natriumgehalte moet opgevolgd worden.
TCA (tricyclische antidepressiva) zijn wel te mijden gezien ze een hoger risico op aritmieën, hypotensie en progressief hartfalen veroorzaken.

Concreet: op welke psychologische symptomen wordt best gelet?

In gesprek met de patiënt

Bevestigen aanwezigheid van fysieke klachten
Normaliseren van verwerking & moeilijkheden daarbij
- Niet minimaliseren
- Niet weglachen of enkel lacherig benoemen
- Blijf ook wie je bent als persoon, als arts
Onderbouwen, uitleggen hoe verwerking moeilijk kan zijn
Drempel verlagen
Inschatting al dan niet adequate verwerking
Bevraging bereidheid tot therapie

Doorverwijzing voor psychotherapie: naar waar?

CGG (Centrum Geestelijke Gezondheidszorg) of CAW (Centrum Algemeen Welzijn)
- Psychotherapie voor ernstige psychische moeilijkheden op basis van doorverwijzing
- Wachtlijst op lange termijn
- Combinatie met sociale of maatschappelijke moeilijkheden
- Voorbehouden voor patiënten met weinig financiële draagkracht

Eerstelijnspsychologie
- Door de overheid gesubsidieerde psychologen
- Mogelijks verdere uitbouw in de gezondheidszorg
- Doorverwijzing van de (huis)arts is een voorwaarde
- Mogelijkheden per regio
- Wachtlijst op redelijke termijn
- Psychologisch advies of kortdurende hulp (8 sessies/jaar)
- Kosten gedragen door de patiënt: 11 euro per sessie

Psychotherapie bij psychologen op zelfstandige basis
- Therapeutische opvolging op lange termijn mogelijk
- Beperkte terugbetaling gelinkt aan mutualiteit
- Kosten hoger voor de patiënt: 55-75 euro per sessie
- www.vind-een-psycholoog.be

Psychotherapie bij multidisciplinaire hartrevalidatie

Interventies bij psychotherapie

Samenwerking
Verwerking
Psycho-educatie
Structureren
Emotieregulatie

Concreet: Een psycholoog kan ondersteuning bieden bij bijvoorbeeld:

het verwerkingsproces en het leren omgaan met de ziekte (coping).
het aanleren van technieken om met angst of stress om te gaan.
levensstijlaanpassingen (ook rookstop of ontwenning van middelenmisbruik (alcohol, drugs)).
relationele spanningen of vragen rond seksualiteit en intimiteit, bijvoorbeeld via koppelgesprekken.

Sommige patiënten worstelen met hardnekkige depressieve of angstgevoelens, waarvoor doorverwijzen naar een psychiater nodig kan zijn. Een psychiater kan indien nodig medicatie of een andere behandeling voorschrijven.