Hartfalen komt meer en meer voor met ouder worden. Vaak is dit dan het gevolg van bepaalde uitlokkende factoren. Deze zijn soms al van op jongere leeftijd aanwezig. Een tijdige aanpak van deze uitlokkende factoren kan soms hartfalen op latere leeftijd voorkomen of uitstellen.

Hartfalen kan echter veel verschillende oorzaken hebben, welke niet altijd te voorkomen zijn (genetische voorbeschiktheid, virale infecties, elektrische hartstoornissen, klepproblemen,…).

De belangrijkste te voorkomen oorzaken van hartfalen zijn:

• Een hartinfarct of schade aan de hartspier door zuurstoftekort aan de hartspier door vernauwingen of verstoppingen op de kransslagaders. Het risico hierop wordt verhoogd onder andere door roken, ongezonde voeding, hoge LDL-cholesterol, hoge bloeddruk, overgewicht of zwaarlijvigheid (obesitas), weinig beweging en dus veel stil zitten (sedentaire levensstijl), suikerziekte (diabetes), …
• Hartfalen met een bewaarde pompfunctie (HFpEF) door verstijving van de hartspier en/of door de hartritmestoornis voorkamerfibrillatie (VKF). Het risico hierop wordt verhoogd door onder andere hoge bloeddruk, overgewicht of zwaarlijvigheid, weinig beweging en dus veel stil zitten (sedentaire levensstijl), suikerziekte (diabetes), …

Al deze oorzaken zijn de klassieke cardiovasculaire risicofactoren. Deze vormen van hartfalen kunnen dus gedeeltelijk voorkomen worden door een goede cardiovasculaire preventie. Een goede gezondheid op oudere leeftijd begint met een goede zorg voor het lichaam, de slagaders en de hartspier vanaf jonge leeftijd.

Internationale richtlijnen over cardiovasculaire preventie bevelen deze streefdoelen aan:

• Niet roken en beperken van alcohol.
• Dagelijks bewegen:
  • Zo veel mogelijk fysieke activiteit bij dagelijkse activiteiten (bijvoorbeeld veel te voet of met de fiets doen, de trap nemen in plaats van de lift,…).
  • Zo mogelijk wekelijks nastreven van 150-300 minuten met licht tot matig intensieve sportieve activiteiten, of 75-150 minuten met intensieve sport.
• Gezonde voeding:
  • Mediterraan dieet.
  • Regelmatige maaltijden op vaste tijdstippen, zonder maaltijden over te slaan. Het avondeten mag niet te laat gegeten worden (niet binnen 2 uur voor het slapen gaan).
  • Een gevarieerde voeding.
  • Gezonde tussendoortjes.
  • Veel groenten, fruit en onbewerkte noten.
  • Beperken van vet, cholesterol, suiker en zout.
  • Beperken van verzadigde vetten: vet vlees, palm- en kokosolie, kaas, boter, gebak, gefrituurde voeding,...
  • Meer onverzadigde vetten: olijfolie en andere oliën (zonnebloem, maïs, soja), avocado, vis, walnoten,...
  • Zoveel mogelijk zuivere voedingsmiddelen. Beperk bewerkte voeding of fast food.
  • Beperken van vlees. Voorkeur voor gevogelte boven rood varkens- en rundsvlees.
  • Beperken van snelle suikers (deze worden snel opgenomen en veroorzaken een piek in de suikerspiegel in het bloed): frisdranken, fruitsappen, wit brood, pasta, gebak, koekjes, snacks,…
  • Meer trage suikers (zetmeel - deze worden trager en meer geleidelijk opgenomen): volkorenbrood en pasta, havermout, peulvruchten, aardappelen, melk.
  • Lees ook: Dieetaanpassingen bij hartfalen. (to page 064 Dieet bij hartfalen)
  • Lees ook: Gezond eten: hoe doe je dat? | Gezond Leven

• Een normaal lichaamsgewicht. Streefdoel: body mass index (BMI) 20-25 kg/m² en vermijden van abdominaal overgewicht.
• Nastreven van een normale bloeddruk van gemiddeld 120-130/80 mmHg, zo nodig door levensstijlaanpassingen (meer bewegen, zoutarm dieet, zo nodig vermageren) en zo nodig bloeddrukverlagende medicatie.
• Nastreven van een voldoende lage LDL-cholesterol (slechte cholesterol):
  • Algemeen: LDL-cholesterol < 100 mg/dl.
  • Hoog tot zeer hoog risicopatiënten (suikerziekte, verminderde nierfunctie,…): LDL-cholesterol respectievelijk < 70 mg/dl tot < 55 mg/dl.
  • Zeer hoog risicopatiënten met bevestigde atherosclerose (bijvoorbeeld na een hartinfarct, het plaatsen van stents, een overbruggingsoperatie, vernauwingen in slagaders op andere plaatsen in het lichaam,…): LDL-cholesterol < 55 mg/dl en een reductie van > 50%. Bij een nieuw probleem aan een van de slagaders binnen de 2 jaar wordt soms zelfs het nastreven van een LDL-cholesterol < 40 mg/dl aanbevolen.
• Als u suikerziekte (diabetes) hebt: nastreven een goede controle van de gemiddelde suikerwaarden in het bloed met een HbA1c < 7,0% door voldoende fysische activiteit, dieet, zo nodig vermagering en geneesmiddelen.